Układ przedsionkowy (westybularny)
odpowiedzialny jest za rejestrowanie kilku różnych bodźców i pomaga nam odnaleźć się w przestrzeni. Ruch i grawitacja stymulują receptory w czymś w rodzaju „przedsionka” ucha wewnętrznego. Układ przedsionkowy odbiera informacje o naszym położeniu z szyi, oczu i reszty ciała; wysyła je potem do układu nerwowego, który następnie je przetwarza.
Układ przedsionkowy mówi nam, w jakiej pozycji względem podłoża znajdują się nasze głowa i ciało. Informuje nas o tym, czy stoimy prosto, czy może do góry nogami lub pochyleni, czy poruszamy się, czy stoimy oraz czy inne obiekty pozostają nieruchome względem naszego ciała. Mówi nam także, dokąd i z jaką szybkością idziemy, oraz czy wokół nas jest bezpiecznie, czy nie.
Noworodki i niemowlęta w sposób naturalny aplikują sobie dawkę stymulacji układu przedsionkowego eksperymentując z ruchem oraz domagając się kołysania w ramionach rodzica. Repertuar ruchów takich jak: obrót głowy, każda próba jej uniesienia nad podłoże czy jakiekolwiek inne doświadczenie ruchowe jest świetną okazją do stymulacji przedsionkowej, eksplorowania i uczenia się tego, jak to zrobić, by sprawnie funkcjonować w warunkach działania siły grawitacji.
Bujanie i kołysanie maluszka to doskonała stymulacja układu westybularnego, która jest dla dziecka czymś dobrze znanym i naturalnym. Będąc w brzuchu dziecko systematycznie doświadczało tego typu stymulacji.
Łagodne, monotonne kołysanie ma bardzo korzystny wpływ na wyciszenie, ułatwia naukę procesów samoregulacji, daje poczucie bezpieczeństwa i aktywizuje kluczowe mechanizmy posturalne. Układ przedsionkowy dostarcza nam informacji niezbędnych do wielu rodzajów codziennych aktywności: pewności grawitacyjnej, ruchu i równowagi, napięcia mięśniowego, koordynacji obustronnej, praksji (planowania motorycznego), wzroku i słuchu.
Podsumowując … kołysać warto. Najlepszym momentem na wprowadzenie huśtawki jest okres, kiedy dziecko zacznie samodzielnie przyjmować pozycję siedzącą. Wbrew pozorom huśtanie to nie lada wyzwanie i mały człowiek oprócz tego, że będzie musiał utrzymać swoje ciało w pionie, wbrew działaniu siły grawitacji, to dodatkowo będzie wykonywał to w warunkach, kiedy huśtawka będzie się poruszać.
Trzeba mieć świadomość, że każde dziecko potrzebuje stymulacji zmysłu przedsionkowego, by prawidłowo się rozwijać. Zmysł ten jest jednym z najbardziej pierwotnych i potężnych zmysłów, stąd warto wspierać jego prawidłowy rozwój już we wczesnych etapach życia. Z punktu widzenia integracji sensorycznej może to zapewnić dziecku harmonijny rozwój w przyszłości.
Objawy dysfunkcji układu przedsionkowego:
Dziecko z nadaktywnością na ruch może:
- reagować nerwowo, także emocjonalnie, na zwyczajny ruch;
- nie lubić zajęć ruchowych, takich jak bieganie, jazda na rowerze, jazda na sankach lub taniec;
- na placu zabaw unikać takich urządzeń jak huśtawki, zjeżdżalnie, drabinki czy karuzele;
- poruszać się ostrożnie i powoli;
- preferować pozycję siedzącą, unikać ryzykownych ruchów;
- czuć się niepewnie na schodach, trzymać się ścian lub poręczy;
- odczuwać nudności w samochodzie, samolocie, w windzie lub na ruchomych schodach;
- nie mieć poczucia stabilności grawitacyjnej- strach przed upadkiem odczuwany jest przez niego jako lęk pierwotny;
- wymagać nieustannego fizycznego wsparcia od dorosłego.
Dziecko z podaktywnością na wrażenia dotykowe może:
- nie zauważać ruchu bądź mu się nie sprzeciwiać;
- kiedy już raz zacznie, przez długi czas nie przestawać się bujać, bez uczucia zawrotów głowy;
- nie rejestrować uczucia spadania lub utraty równowagi, a w związku z tym nie chronić się należycie przed upadkiem;
Dziecko, które poszukuje dodatkowych bodźców motorycznych, może:
- łaknąć intensywnego, szybkiego ruchu obrotowego (bujanie się/ kręcenie na krzesłach, skoki na trampolinie, jazda kolejką górską, bieganie wokół przedmiotów) i nie mieć przy tym zawrotów głowy;
- poszukiwać dreszczyku emocji, zachowywać się w sposób ryzykowny, na przykład lubić przejeżdżać przez progi zwalniające czy skakać z dużej wysokości;
- odczuwać potrzebę nieustannego ruchu (kołysanie, kręcenie, obracanie, skakanie, potrząsanie rękoma, lub głową, nadmierna gestykulacja), by móc normalnie funkcjonować; a także mieć problem z usiedzeniem w miejscu;
- lubić zwisać głową w dół;
- lubić bujać się bardzo wysoko przez dłuższy czas.
Dziecko ze słabą dyskryminacją ruchową może:
- często spadać z krzeseł, upadać podczas ruchu lub stania;
- łatwo tracić poczucie kierunku przy obracaniu lub zmianie kierunku;
- nie przewidywać, kiedy powinno przestać się bujać, kontynuując czynność, aż poczuje nudności;
Dziecko z dyspraksją może:
- mieć trudności z wyobrażeniem sobie, planowaniem i wykonaniem złożonych, nieznanych wcześniej sekwencji ruchów;
- mieć problemy z dużą motoryką i przez to dziwnie się poruszać;
- nie potrafić wykorzystać nabytych już umiejętności, by sprostać nowemu zadaniu.
Joanna Rybacka
Magister fizjoterapii, absolwentka Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Specjalizuję się w pracy z niemowlętami oraz dziećmi starszymi. Posiadam ponad 13 letnie doświadczenie pracy w zakresie rehabilitacji neurologicznej.
Jestem Terapeuta neurorozwojowym. Celem mojej pracy jest wczesne wspomaganie rozwoju dziecka, stosując interdyscyplinarne podejście umożliwiające objęcie holistyczną opieką dziecko oraz rodzinę.
Bibliografia:
- Carol Stock Kranowitz, Nie-zgrane dziecko. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego- diagnoza i postępowanie. Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2011
- Carol Stock Kranowitz, Nie-zgrane dziecko w świecie gier i zabaw. Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2011
- Lindsey Biel, Integracja Sensoryczna. Skuteczne strategie w terapii dzieci i nastolatków. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015
- Martin Grunwald, Homo Hapticus, Dlaczego nie możemy żyć bez zmysłu dotyku, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019
Polecane produkty
Drewniana gra memory – Owoce i warzywa
99.00 złDrewniany sorter kształtów i kolorów Montessori
Pierwotna cena wynosiła: 139.00 zł.129.00 złAktualna cena wynosi: 129.00 zł.Kołyska dla noworodka – wiszące łóżeczko – srebrny
Pierwotna cena wynosiła: 699.00 zł.559.00 złAktualna cena wynosi: 559.00 zł.
System dotykowy
Dotyk to jeden z tych zmysłów, który ma szczególne znaczenie w nieprzerwanym procesie przyczyniającym się do percepcji innego rodzaju wrażeń.